|
پس از نخستین سه دقیقه
معرفی کتاب پس از نخستین سه دقیقه
پیشگفتار
در طول زندگىام یک نکته را آموختهام: همه دانش ما در برابر واقعیت، مقدماتى و بچگانه است و البته این نکته هنوز همباارزشترین چیزى است که داریم.
آلبرت اینشتین
کیهانشناسى و شناخت ما از این که چگونه ساختارهایى نظیر کهکشان‌ها شکل گرفته‌اند طى دو دهه اخیر به شکل قابلملاحظهاىبسط و گسترش یافته است. همراه با این پیشرفت شاهد افزایش آگاهى عمومى درباره نجوم و کیهانشناسى هستیم که بدون شک بخشىاز این نگرش ناشى از مطبوعات است. در چنین شرایطى، مسلماً کتابى که تفکر رایج در کیهانشناسى را به شکلى قابل درک براى عمومارایه کند، مطلوب خواهد بود. این کتاب قصد دارد توصیفى بدون ریاضیات از کیهانشناسى براى خواننده عام، در سطح مقالاتمجلات نیوساینتیست و ساینتیفیک امریکن، عرضه کند. خواننده متوسط چنین مجلاتى نباید مشکلى با این کتاب داشته باشد.
ساختار این کتاب چنین است: فصل 1 به معرفى عالم، ساختارهاى مختلف آن و مقیاسهاى طولى مىپردازد. فصل 2 مرور سریعىاست بر مفاهیم فیزیکى بنیادى مورد نیاز براى درک بقیه کتاب. تلاش کردهام این فصل را به شکلى ارایه کنم که خواننده به پایهاى مناسباز مفاهیم مختلف دست یابد به طورى که حتى هنگام مطالعه هر مقاله دیگر در علوم فیزیکى - که به زبان ساده نوشته شده باشند - اینمفاهیم را مفید یابد. باید اعتراف کنم که در فصل 3 کمى از موضوع اصلى دور مىشویم. در این فصل مشاهدات نجومى مفیدى عرضه مىشود که خواننده لذت مىبرد و با فصل 4 نیز ارتباط نزدیکى دارد. به دلیل ارتباط تنگاتنگ فصلهاى 3 و 4 جداً توصیه مىکنم کهخواننده پس از مطالعه فصل 4 دوباره به فصل 3 بازگردد. چهارمین فصل گستره وسیعى از ساختارهاى اختر فیزیکى و فرایندها راتوصیف مىکند: ستارهها، تحول ستارهاى، کهکشان‌ها، خوشههاى کهکشانى و... در این فصل جایگاه خود را مىیابند. فصل 5 به مدلمهبانگ و توصیف عالم آغازین اختصاص دارد. به این ترتیب بسترى براى فصل کلیدى کتاب، یعنى فصل 6، فراهم مىشود که بهشکلگیرى ساختارهاى مختلف در عالم مىپردازد. علاوه بر این که تفکر و ایدههاى رایج در این زمینه به تفصیل عرضه مىشود، ارزیابىدقیقى از مدلها نیز ارایه کردهام. فصل 7 به دورترین اجرام عالم مىپردازد که هماکنون اخترشناسان سرگرم مطالعه آنهایند، مثلاختروشها و کهکشانهاى رادیویى. آخرین فصل ضمن جمعبندى کل کتاب، بر دیدگاه فعلى ما از عالم تأکید مىکند.
انتخاب مطالب ضرورتاً بازتابى است از دیدگاههاى نویسنده؛ و علىرغم این واقعیت که مطالب این کتاب به عرصهاى سریعاً در حالتحول مربوط مىشود، تلاش زیادى کردهام که »طول عمر« این کتاب را افزایش دهم. مثلاً فصلهاى 5 4 2 و بیشتر 3 براى مدتى نسبتاًقابل قبول مفید خواهند بود. بدون شک برخى از جزئیات فصلهاى 6 و 7 تغییر خواهند کرد، اما معتقدم ایدهها و مفاهیم کلى براىمدت طولانىترى قابل استفاده خواهند بود.
مباحث بدون ریاضیات ارایه مىشوند، اما به هنگام ضرورت از ذکر اعداد واقعى و یکاها اجتناب نکردهام. این موضوع در برخىزمینهها واقعاً ضرورى است؛ ضمن این که هر نوع تلاشى براى توصیف نتایجى از این دست، صرفاً به صورت گفتارى و عارى از اعداد،بسیار سادهانگارانه خواهد بود. در واقع، تا آنجا که امکان داشت سعى کردم از سادهانگارى بیش از اندازه بپرهیزم، هر چند در ارتباط باجزئیات باید مرزهایى را رعایت مىکردم. این کتاب براى خوانندهاى است که واقعاً مىخواهد بداند، و از این رو انتظار دارم چنینخوانندهاى براى درک ایدههاى مطرح شده کمى تلاش کند. همچنین از قصهگویى پرهیز کردم؛ در هیچ کجاى کتاب با چنین جملهاىبرخورد نخواهید کرد: »... همچنان که پروفسور... و همسرش با اتومبیل به کنسرت مىرفتند، ناگهان به ذهنش رسید که... .« معتقدمایدهها و کشفیات مهمتر از افرادند و به همین دلیل، مباحث را غیرشخصى و نه به شکل تاریخى، ارایه کردم. )چند استثناء پیدا خواهیدکرد که البته عمدى بودهاند.( ناشر و من بحثى داشتیم که آیا کتاب را به صورت نفیس همراه با تعداد زیادى عکسهاى رنگى چاپ کنیم؛یا به صورت معمولى همراه با تصاویر و نمودارهاى سیاه و سفید که در نهایت تصمیم بر مورد آخر گرفته شد. تصمیم دشوارى بود وامیدوارم کیفیت و گویا بودن مطالب جبران فقدان رنگ را بنماید.
در آخر کتاب ضمیمهاى وجود دارد که اصطلاحات فیزیکى به کار رفته در فصلهاى مختلف را توصیف مىکند. چون مفاهیم مطرحشده در فصلهاى 2 یا 4 ممکن است )مثلاً( در فصل 7 مورد نیاز باشند؛ این ضمیمه مىتواند براى خواننده ناآشنا نیز مفید باشد.همچنین در پایان فهرستى از کتابها براى مطالعه بیشتر را آوردهام که مطمئناً این انتخاب برپایه تجربیات شخصىام بوده است و فقطمىتواند به عنوان راهنما باشد. برخى از این کتابها شامل منابع بسیار بیشترى هستند.
ایده نوشتن این کتاب به دنبال پیشنهادى از سوى جان گریبین شکل گرفت. او هنگام بازنگرى کتاب من تحت عنوان شکلگیرىساختار در عالم (1993، انتشارات دانشگاه کمبریج( گفت: »خوب است که ببینیم نویسنده، کتابى در همین زمینه و به زبان ساده عرضهکند.« رافوس نیل از انتشارات دانشگاه کمبریج از این پیشنهاد استقبال کرد، و البته امیدوارم که آنها را ناامید نکرده باشم.
افراد دیگرى هم هستند که نقش قابل ملاحظهاى در تکوین این کتاب داشتهاند: این دومین بارى است که با آدام بلک از انتشاراتدانشگاه کمبریج کار مىکنم که لذتبخش بود. کل حروفچینى کتاب، الگوى شکلها و بازخوانى نمونه حروفچینى شده را واسانتىپادمانابان انجام داد؛ از او سپاسگزارم به دلیل ساعتها تلاشى که صرف این کار کرد. بیشتر شکلها را پرم کومار آماده کرد که از کمکشتشکر مىکنم. همچنین از دوستانم که ضمن مطالعه نسخههاى اولیه کتاب پیشنهادهاى سازندهاى مطرح کردند سپاسگزارم. از مرکز آیوکانیز به دلیل امکان استفاده از تجهیزات رایانهاىاش تشکر مىکنم.
پادمانابان
فهرست
پیشگفتار
1. معرفى عالم
2. ماده، تابش و نیروها
3. مشاهده عالم
4. شناخت عالم
5. عالم در حال انبساط
6. شکلگیرى کهکشان‌ها
7. عالم در قرمزگرایى بالا
8. پرسشهاى بىپاسخ
ضمیمه
منابعى براى مطالعه بیشتر
نمایه
لینک سایت کتاب پس از نخستین سه دقیقه
http://www.qoqnoos.ir/showbook.asp?id=1072
| 
